Κιβώτιο

ΛΙΑΝΑ ΣΤΑΡΙΔΑ

ΤΑ ΑΝΑΞΙΟΠΟΙΗΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ *ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥΣ

• Ποιοι ευθύνονται για τα σημερινά αδιέξοδα
• Ποιοι και γιατί κατέστησαν το Ηράκλειο την «πιο άσχημη πόλη» της Ελλάδας
• Τι έχει χαθεί
• Τι έχει διασωθεί
• Τι έχει κρυφτεί και γιατί
• Τι μπορεί να αναδειχθεί και πώς
• Μνημεία, τι είναι ένα μνημείο, τι ΔΕΝ είναι μνημείο και ποιος το κρίνει
• Σχέδια πόλεως – διανοίξεις – κατεδαφίσεις – «βελτιώσεις», διαχρονικά.
• Νοσταλγία ή ανάγκη, η διάσωση του υπάρχοντος ιστού της πόλης
• Παράδοξο: τόσες δημοσιεύσεις, μελέτες, ενασχολήσεις, συγγραφές, αναδρομές κλπ ενώ αποτέλεσμα = καταστροφή

1.              Το 1901 εκπονήθηκε το πρώτο σχέδιο πόλεως του Ηρακλείου με τον Νόμο 395/1901. Συντάχθηκε κατά την περίοδο της αγγλικής κατοχής και προέβλεπε την εφαρμογή ρυμοτομικού στην οδό 25^ης Αυγούστου, στην κεντρική αγορά (1866), εκτός από δύο οικοδομικά τετράγωνα που κατεδαφίστηκαν και άνοιξε η πλατεία στο «Μεϊντάνι», καθώς και στην πλατεία Πρίγκηπος Γεωργίου (σημερινή πλατεία Ελευθερίας). Έδινε τη δυνατότητα στους ιδιοκτήτες ακινήτων μέσα στην πόλη, να επιφέρουν οποιαδήποτε εσωτερική ή εξωτερική επισκευή ή τροποποίηση ήθελαν στις οικίες τους. Το σχέδιο αυτό εγκρίθηκε τελικά το 1902 με υπογραφή του Αρμοστή Πρίγκιπα Γεωργίου και περιελάμβανε τα υπάρχοντα Ο.Τ., ενώ οικοπεδοποιούσε τους τότε ελεύθερους χώρους της εντός των τειχών περιοχής.

2.              Το 1936 δημοσιεύτηκε το σχέδιο πόλεως Ηρακλείου που έμελλε να αποβεί μοιραίο για την πόλη και που μέχρι σήμερα καθορίζει την τύχη ή μάλλον την ατυχία της. Το σχέδιο του ’36 δεν έλαβε καθόλου υπόψη την παλιά πόλη, δεν μερίμνησε για τη διατήρηση του αρχικού πολεοδομικού ιστού που παρέμεινε παρά τις καταστροφές και αλλοιώσεις, με αποτέλεσμα να βρεθεί το Ηράκλειο εντελώς ανυπεράσπιστο στην επέλαση της ανοικοδόμησης. Κυρίαρχη φιλοσοφία του σχεδίου ήταν η διάνοιξη δρόμων και η αύξηση της «χωρητικότητας» της πόλης μέσα στην οποία έπρεπε να πιεστούν και να χωρέσουν όλες οι λειτουργίες της. Οι εκτός των τειχών περιοχές θεωρήθηκαν κατάλληλες μόνο για στέγαση υποβαθμισμένων οικιστικών λειτουργιών. Στη συνέχεια, με την πλατιά διάδοση του «μοντερνισμού», μετά το 1930, και με τον Νόμο 3741/1929 «περί οριζοντίου ιδιοκτησίας», συμπληρώθηκαν οι προϋποθέσεις για την πρωτοφανή ανάπτυξη μέσα στην παλιά πόλη, της μοντέρνας πολυκατοικίας.

3.              Το σχέδιο πόλεως του 1958 αφορούσε κυρίως τις εκτός των τειχών περιοχές επεμβαίνοντας σε ορισμένες μόνο περιοχές του κέντρου με την ίδια αντίληψη του σχεδίου του ’36.

4.              Από το 1960 και μετά, με αποκορύφωμα τη δεκαετία του 1970, στην πόλη επικράτησε ένας απίστευτος οικοδομικός οργασμός, που παρέσυρε πολλά εκκλησιαστικά και κοσμικά μνημεία. Οι αλόγιστες κατεδαφίσεις πήραν εκρηκτικές διαστάσεις. Πολλοί επιχειρηματίες, κατασκευαστές και ιδιοκτήτες ακινήτων, με την Απόφαση για +1 όροφο της δικτατορίας, διαβλέποντας τα μεγάλα κέρδη από την εμπορευματοποίηση της γης επένδυσαν τεράστια κεφάλαια στην οικοδομή. Κατά συνέπεια, υψώθηκαν κυρίως στις περιοχές του κέντρου της πόλης, πολυκατοικίες στη θέση παλαιότερων κτισμάτων βαλκανικής, νεοκλασικής και εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής. Οι εκτεταμένες κατεδαφίσεις εξαφάνισαν ολόκληρες συνοικίες, αφήνοντας διάσπαρτα ελάχιστα μόνο δείγματα κτισμάτων.

Ανεξάρτητα από την καλή πρόθεση της Δημοτικής Αρχής διαχρονικά, οι επεμβάσεις της στην παλιά πόλη αρκετές φορές προκάλεσαν την αισθητική και χαρακτηρίστηκαν από την έλλειψη σεβασμού στην ιστορία και την πολιτιστική μας παράδοση. Καταστράφηκαν στοιχεία του παρελθόντος που είχαν διασωθεί και καταλύθηκε ο παλιός πολεοδομικός ιστός με την ανθρώπινη κλίμακα.

Από το 1998 άρχισε να εκπονείται, μετά από διαγωνισμό, με πρωτοβουλία του Δήμου Ηρακλείου, η μελέτη ανάπλασης της παλιάς πόλης. Η μελέτη περιελάμβανε τη διαμόρφωση περιοχών όπως η Αγία Τριάδα, ο Λάκκος κλπ  και τη διατήρηση πολλών κτισμάτων ως οικιστικά σύνολα ή μεμονωμένα. Η μελέτη έχει ολοκληρωθεί αλλά δεν έχει εγκριθεί ακόμα ύστερα από τόσα χρόνια. Οι προτάσεις της μελέτης, που φυσικά δημοσιοποιήθηκαν, λειτούργησαν ως χρονικό προαναγγελθέντος θανάτου. Οι ιδιοκτήτες των ακινήτων, εύλογα σπεύδουν να εκδώσουν οικοδομικές άδειες κατεδαφίζοντας προτεινόμενα προς διατήρηση κτίρια και οικοδομικά σύνολα και αξιοποιούν τους ισχύοντες συντελεστές δόμησης, πολύ μεγαλύτερους από τους προτεινόμενους στη μελέτη στις υπό ανάπλαση περιοχές. Η έγκρισή της αποτελεί προτεραιότητα για τη σημερινή δημοτική αρχή.

Εκκλησιαστικά μνημεία

Παλιά οχύρωση

Κοσμικά μνημεία ιδιωτικά και δημόσια

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ.

Kατά την περίοδο της ενετικής κυριαρχίας, υπήρχαν μέσα στην πόλη του Ηρακλείου 146 μοναστήρια, εκκλησίες και μικρά οικογενειακά και συντεχνιακά ευκτήρια. Κατά την οθωμανική περίοδο, όσα δεν καταστράφηκαν από τον σεισμό του 1508 και την πολυετή πολιορκία της πόλης, μετατράπηκαν σε τεμένη, χαμάμ και τεκέδες. Ο σεισμός του 1856, που κατέστρεψε μεγάλο μέρος του Χάνδακα, μετέτρεψε σε ερείπια πολλά από τα μέχρι τότε σωζόμενα μνημεία. Στις αρχές του 20ού αι., όσες από τις εκκλησίες δεν είχαν περιέλθει ήδη σε χέρια ιδιωτών, πουλήθηκαν από την Εθνική Τράπεζα ως ανταλλάξιμα κτήματα σε ιδιώτες, εκτός από εκείνες που υπάγονταν σε διάφορες ενορίες της πόλης και ανέκτησαν τον εκκλησιαστικό τους χαρακτήρα.

Το 1947 τριάντα ναοί κηρύχθηκαν ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Από τότε αρκετοί καταστράφηκαν με ή χωρίς αποχαρακτηρισμό. Κάποιοι άλλοι σώζονται τμηματικά μέσα σε σπίτια και καταστήματα. Θα αναφερθώ σε τέσσερις εκκλησίες που σώζονται ακόμα ημιερειπωμένες ή χρησιμοποιούνται ως αποθήκες και καταστήματα.

*Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής στέγαζε πριν μερικά χρόνια κατάστημα και αποθήκη ηλεκτρικών ειδών στη γωνία των οδών Καρτερού και 1821. Το κτίριο έχει υποστεί τις επιδράσεις του χρόνου και πολλές νεώτερες επεμβάσεις. Αντιμετωπίζει σοβαρά στατικά προβλήματα.

*Ο Άγιος Ονούφριος βρίσκεται στο Ο.Τ. που περιβάλλεται από τις οδούς 1866 – Τσικριτζή – Έβανς – Γιαννιτσών. Είναι ορατός μόνο από τους ορόφους των γύρω κτιρίων καθώς και από κάποιο σημείο της οδού 1866, όπου φαίνεται τμήμα του τρούλου του. Έχει υποστεί τη φθορά του χρόνου ενώ οι ιδιοκτήτες, με άδειες που τους είχαν χορηγηθεί στο παρελθόν, έχουν προβεί σε στερεωτικές εργασίες (κατά τόπους μανδύα από μπετόν κ.λ.π.) γεγονός που συνέβαλε σε ρηγματώσεις και γενικά παραμορφώσεις του μνημείου εξαιτίας της μικτής στατικής συμπεριφοράς του (λιθοδομή – πλινθοδομή – μπετόν).

*Η Αγία Αναστασία βρίσκεται στην οδό Δελημάρκου στο «Καμαράκι» και στεγάζει κατάστημα και εργαστήριο επίπλων. Σήμερα σώζεται ακέραιη και παρουσιάζει τα λιγότερα στατικά προβλήματα.

Πιο λησμονημένος και με βαριά τραύματα στέκεται ο *Άγιος Γεώργιος ο Βενέτικος στα βαρελάδικα, στην οδό Λοχαγού Μαρινέλλη. Διακρίνονται πολλές μεταγενέστερες επισκευές και επεμβάσεις και είναι ασκεπής.

Τα προβλήματα που προκύπτουν για την αποκατάσταση των μνημείων αυτών είναι :

Το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς

Ο περιβάλλων χώρος τους και η διαμόρφωσή του σε σχέση με το καθεστώς ιδιοκτησίας.

Η ανάδειξη του μνημείου και η σύνδεσή του με το περιβάλλον  (αρχιτεκτονική – στατική μελέτη, εργασίες αποκατάστασης).

Χρήσεις μνημείου.

Τα μνημεία αυτά είναι δυνατόν να αποκατασταθούν στην αρχική τους μορφή και να αποδοθούν σε κοινή χρήση. Δεν είναι ανάγκη να προσδιορίσουμε εδώ την ειδικότερη χρήση του καθενός. Είναι γνωστό ότι το Ηράκλειο στερείται στεγασμένων χώρων κοινών χρήσεων και ασφαλώς κάποιες από αυτές μπορούν να φιλοξενηθούν σ’ αυτά. Άλλωστε, μαζί με τα άλλα σωζόμενα μνημεία, που αντανακλούν μια σημαντική ιστορική περίοδο ανάπτυξης και πολιτισμού, συνιστούν ένα οδοιπορικό για κάθε Έλληνα και ξένο επισκέπτη και ερευνητή της πόλης.

Το βασικό πρόβλημα για την αξιοποίησή τους είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Είναι αναγκαίο να περιέλθουν σε κοινή χρήση. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να ενεργοποιηθεί η υφιστάμενη νομοθεσία για απαλλοτριώσεις σε ρεαλιστικά μεγέθη, για μεταφορά συντελεστή δόμησης και να τεθούν σε εφαρμογή αρχαιολογικές και πολεοδομικές διατάξεις, η παροχή κινήτρων και άλλες δυνατότητες που παρέχουν οι νόμοι για τα διατηρητέα, για τη στατική συντήρηση και την αρχιτεκτονική αποκατάσταση των κτιρίων αυτών.

ΠΑΛΙΑ ΟΧΥΡΩΣΗ

Σε άσχημη κατάσταση βρίσκεται το αραβοβυζαντινό-παλαιοενετικό τείχος, που περιβάλει την παλιά πόλη, την citta vechia των Ενετών. Ξεκινάει από τη σημερινή οδό Δαιδάλου, συνεχίζει την οδό Χάνδακος, επεκτείνεται στην πλευρά της θάλασσας και ανηφορίζει ξανά από την οδό Επιμενίδου προς την οδό Μποφώρ.

Σήμερα, από την πλευρά της θάλασσας μέχρι το λιμάνι το παλαιό τείχος δεν είναι ορατό, λόγω του ότι έχει καταχωθεί για την κατασκευή του παραλιακού δρόμου.

Από την οδό 25^ης Αυγούστου μέχρι τη συμβολή της οδού Μποφώρ με την πλατεία Ελευθερίας, ελάχιστα τμήματα διατηρούνται.

Το τμήμα του παλαιού τείχους που σώζεται και θα μπορούσε να στερεωθεί και να αξιοποιηθεί καταλαμβάνει τον ακάλυπτο χώρο των οικοδομών κατά μήκος της βόρειας πλευράς της Λ. Δικαιοσύνης. Πάνω σε αυτό έχουν κτιστεί δυστυχώς με νόμιμες άδειες, οι οικοδομές κατά μήκος της οδού Δαιδάλου. Το τείχος διακόπτεται στο ύψος της Βικελαίας. Μέχρι το ύψος της οδού Ταγμ. Τζουλάκη δεν σώζεται τίποτα. Από εκεί μέχρι και τη συμβολή της οδού Χάνδακος με την οδό Ευγενικού, το τείχος συνεχίζεται ξανά πίσω από τα καταστήματα.

Η αξιοποίηση του παλαιού τείχους είναι πολύ δύσκολη με δεδομένη την ύπαρξη μεγάλων νόμιμων κτιρίων που το κρύβουν από την πλευρά κυρίως της Λ. Δικαιοσύνης. Αυτό όμως με τίποτα δεν δικαιολογεί την εγκατάλειψή του. Λύσεις μπορούν να βρεθούν, τουλάχιστον για τη στερέωση και ανάδειξη του έστω και μέσα στους ακάλυπτους χώρους όπου βρίσκεται.

ΚΟΣΜΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ

*Δουκικό ανάκτορο.

Το Δουκικό ανάκτορο δέσποζε ανάμεσα στην πλατεία Ελ. Βενιζέλου, την πλατεία Λιονταριών και την παρακείμενη πλατεία Καλλεργών και καταλάμβανε ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, το σημερινό Ο.Τ. 33. Το Ο.Τ. 33 σήμερα, εκτός από το ότι διατηρεί έστω και τα ελάχιστα ίχνη του άλλοτε επιβλητικού ανακτόρου, αποτελεί ένα πυρήνα της πόλης που έχει να δώσει δείγματα οθωμανικής, λαϊκής και νεοκλασικής αρχιτεκτονικής. Με πρωτοβουλία του Δήμου έγινε διαγωνισμός, ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε η μελέτη ανάδειξης του ανακτόρου  και απομένει η εφαρμογή της.

*Κονάκι Ρασίχ Μπέη Ασπράκη (οικία Χρονάκη), οδός Ι. Χρονάκη, Ηράκλειο.

Το κονάκι του Ρασίχ Ασπράκη, πλούσιου μεγαλέμπορου του Ηρακλείου, χτίστηκε στην πλούσια συνοικία της "Κουτάλας" μετά τον σεισμό του 1856 και αποτελεί τμήμα πολύ μεγαλύτερου αρχοντικού. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών περιήλθε στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου. Το 1938, μεταπωλήθηκε στον Γιάννη Χρονάκη ο οποίος, μόνο το 1952, μετά από διάφορα συμβόλαια, κατάφερε να έχει στην κατοχή του το συγκεκριμένο τμήμα του αρχοντικού. Ο ίδιος και η οικογένειά του, με μεγάλες προσπάθειες, μέσα στον πόλεμο και στη λαίλαπα της ανοικοδόμησης του Ηρακλείου, κατάφερε να συντηρήσει το σπίτι μέχρι το 1969. Από το 1969 μέχρι το 1983 που περιήλθε μετά από παραχώρηση του Υπουργείου Πολιτισμού στον Δήμο Ηρακλείου, το μνημείο συντηρούσαν με χίλιες στερήσεις ο αείμνηστος δάσκαλος και αγωνιστής Νίκος Βασιλάκης και η σύζυγός του Παγώνα.

Η οικία Χρονάκη, μετά από αίτημα του δημάρχου Μανόλη Καρέλλη, παραχωρήθηκε στον Δήμο Ηρακλείου με την προϋπόθεση ότι θα αναλάμβανε εξ ολοκλήρου τη δαπάνη αποκατάστασης του κτιρίου. Οι εργασίες αποκατάστασης άρχισαν το καλοκαίρι του 1986. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών, το μνημείο στέγασε για ένα διάστημα το γραφείο τειχών του δήμου Ηρακλείου και στη συνέχεια παρέμεινε επισκέψιμο μέχρι περίπου το 2004. Από τότε μέχρι σήμερα είναι κλειστό και παρουσιάζει φθορές και υγρασία.

Πρόσφατα περιήλθε στην κυριότητα της 7^ης Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων του ΥΠΠΟΑ και η αδιαφορία της το έχει παραδώσει στη φθορά του χρόνου. Η πρόταση του Δήμου που δυστυχώς δεν εισακούστηκε αλλά ούτε και υποστηρίχτηκε από την προηγούμενη δημοτική αρχή, ήταν η απόδοσή του στη Βικελαία για τη στέγαση του Τ.Α.Η. ή τη φύλαξη και ίσως έκθεση των πολύτιμων παλαίτυπων της δημοτικής βιβλιοθήκης.

*Το Ηρώο στην Πλατεία Ελευθερίας

Πρόκειται για το Ηρώον του Ηρακλείου στην πλατεία Ελευθερίας, ανάμεσα στις οδούς Βίγλας και Πεδιάδος, του μοναδικού σωζόμενου δημόσιου κτιρίου μινωικής αρχιτεκτονικής στο Ηράκλειο. Κατασκευάστηκε το 1930 από τη Νομαρχία Ηρακλείου, στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Ελλάδας και τη σύσταση του Ελληνικού Κράτους. Η μελέτη του έργου ανατέθηκε στον αρχιτέκτονα και αρχιμηχανικό του Δήμου Ηρακλείου Δημ. Κυριακό, έναν αρχιτέκτονα που έχει αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην πόλη. Στα άμεσα σχέδια του Κυριακού ήταν η μετατροπή του Ηρώου σε Ιστορικό-Εθνολογικό Μουσείο της Κρήτης, με την επέκταση του υφιστάμενου κτίσματος. Το όραμα αυτό πιθανώς επηρεάστηκε από τον Έφορο Αρχαιοτήτων Μαρινάτο, ο οποίος κατά τη διάρκεια των εορτών είχε διαμορφώσει ειδική αίθουσα στο Μουσείο Ηρακλείου, όπου συγκέντρωνε και εξέθετε κειμήλια της επανάστασης. Ωστόσο, η επέκταση αυτή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Από την ίδρυσή του και για τα επόμενα χρόνια, το μνημείο, που  φιλοξενούσε κάποια από τα αναθήματα και τα πολεμικά κειμήλια, που είχαν προσκομίσει στο Αρχαιολογικό Μουσείο οι απόγονοι των Κρητών αγωνιστών, αποτελούσε το κύριο Ηρώο του Ηρακλείου, στους εορτασμούς των ιστορικών επετείων. Σημείο καμπής στη λειτουργία του Ηρώου αποτέλεσε η κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς, τον Μάιο του 1941 οπότε και λεηλατήθηκε από συμμορίες ντόπιων πλιατσικολόγων. Κανένας, εξάλλου, δε θυμάται το Ηρώο να λειτουργήσει ξανά μετά την Κατοχή.

Ύστερα από δικαστικούς αγώνες, που ξεκίνησαν από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’50 και ολοκληρώθηκαν πρόσφατα, ο χώρος που είχε διατεθεί από τον Δήμο Ηρακλείου στη Νομαρχία για να χτιστεί το Ηρώο, αποδόθηκε σε ιδιώτες. Από τότε ξεκινούν τα πιεστικά αιτήματα των ιδιοκτητών για την κατεδάφισή του και την ανέγερση νέας οικοδομής, παρά τη ρητή επισήμανση, από το 1936, όλων των σχεδίων πόλης του Ηρακλείου που χαρακτηρίζουν τον χώρο ως κοινόχρηστο και αδόμητο. 

Από το 2004 η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων εισηγείται προς το Υπουργείο Πολιτισμού την κήρυξη του Ηρώου ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου. Το Ηρώον δεν έχει κηρυχθεί ακόμα και κινδυνεύει άμεσα να κατεδαφιστεί.

*Πανάνειο νοσοκομείο

Κατασκευάστηκε με δαπάνες των Πανανού και Αθηνάς Θεοδουλάκη και τα επίσημα εγκαίνιά του έγιναν τον Φεβρουάριο του 1902. Λειτούργησε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και έκτοτε εγκαταλείφθηκε στην τύχη του. Το 2003 υπογράφηκε σύμβαση από τον Δήμο Ηρακλείου και το Βενιζέλειο για την αποκατάστασή του. Ως πρώτη φάση προβλέφθηκε η στερέωση των τοίχων και η κατασκευή της στέγης. Όμως, λόγω ανεπαρκούς χρηματοδότησης του έργου, οι εργασίες διακόπηκαν.

Πρέπει να ολοκληρωθεί η αναστήλωσή του που δυστυχώς έχει σταματήσει. Και η χρήση του θα μπορούσε να είναι κοινωφελής, όπως για παράδειγμα η μετατροπή του σε Κέντρο πρωτοβάθμιας υγείας.

*Τρανταλίδεια

Κατοικίες.

Μεμονωμένα παλιά αρχοντικά χάνονται μέσα στην αγκαλιά της πολυκατοικίας, δεν παύουν όμως να είναι στολίδια της πόλης και να διεγείρουν αναμνήσεις. Πολλά από αυτά έχουν κηρυχθεί διατηρητέα και τα περισσότερα έχουν αφεθεί απροστάτευτα στη φθορά του χρόνου.

Θα αναφέρω μερικά από αυτά που έχουν σήμερα εγκαταλειφθεί από την Πολιτεία, τον Δήμο και τους ιδιοκτήτες τους.

Κτίριο πρώην  ιδιοκτησίας Κοθρή-Λιοπυράκη, σήμερα ιδιοκτησία του Υπουργείου Πολιτισμού! Κτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1900 και αποτελεί εξαιρετικό δείγμα ρομαντικού νεοκλασικισμού.

Κλινική Ευαγγελισμός, σήμερα ιδιοκτησία του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ανοικοδομήθηκε το 1906 από τους Τσαντηράκη και Κυριακό για να στεγάσει τη Γαλλική σχολή καλογραιών. 

Λύκειον «ο Κοραής». Κτίστηκε το 1911 και αποτελεί ένα από τα σπάνια κτίρια του Ηρακλείου ως προς τη μορφολογία του, που παραπέμπει σε πρότυπα αθηναϊκής βίλλας.

Οικία ιδιοκτησίας Καληωράκη, δείγμα όψιμου νεοκλασικισμού των πρώτων δεκαετιών του 20^ου αι.

Πρώην ξενοδοχείο Κρέτα, ιδιοκτησίας Εμμ. Χαλκιαδάκη, πολύ ενδιαφέρον κτίσμα αστικής βαλκανικής αρχιτεκτονικής με μορφολογικά στοιχεία ύστερου νεοκλασικισμού.

Ο Δήμος θα μπορούσε και θα έπρεπε να ενεργοποιήσει υπάρχουσες νομοθεσίες που επιβάλουν στους ιδιοκτήτες τη συντήρησή τους άλλως αναλαμβάνει ο ίδιος Δήμος χρεώνοντας τους ιδιοκτήτες. Και αν θεωρήσει κανένας πως πιθανόν οι ιδιοκτήτες δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν ας τα παραδώσουν στον Δήμο (έτσι κι αλλιώς είναι αναξιοποίητα αυτή τη στιγμή) κι ας μη προσβλέπουν σε μελλοντική πολυκατοικία στη θέση τους. 

Παράδειγμα του τελευταίου, δεν διστάζω να αναφέρω, την οικία *Μηλιαρά στην οδό Αγίου Μηνά, χαρακτηριστικό δείγμα βαλκανικής αστικής αρχιτεκτονικής, που ένας από τους συνιδιοκτήτες συστηματικά επιφέρει βλάβες στο κτίριο προκειμένου να το καταστήσει ετοιμόρροπο και συνεπώς κατεδαφιστέο.

Σε μια πόλη που γκρινιάζει ότι δεν έχει εκθεσιακούς χώρους ή χώρους για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων, σε ένα Ηράκλειο με ιστορία άγνωστη ακόμα και στους ίδιους τους πολίτες του, η ανάγκη για την ανάδειξη και αξιοποίηση αυτών των μνημείων είναι κάτι παραπάνω από επιβεβλημένη.

Πιστεύω πως αποτελεί πρόκληση για όλους μας και υποχρέωση απέναντι στην ιστορική πόλη και τους κατοίκους της.

Είμαστε πολίτες μιας πόλης που φέρει το βαρύ φορτίο της ιστορίας της. Και αντί να σεβαστούμε αυτό το φορτίο, παραμένουμε αμέτοχοι θεατές στη συνεχιζόμενη αλλοίωση και καταστροφή του πολεοδομικού ιστού της, των μνημείων της, των οικοδομικών συνόλων της, των αξιόλογων κτιρίων.

Ίσως, αυτή η σύντομη παρουσίαση να βοηθήσει στο να αφυπνιστούν συνειδήσεις, μνήμες και να ενεργοποιηθούν οι δημότες και οι φορείς, ώστε η εξέλιξη του Ηρακλείου και ο εκσυγχρονισμός του, ως αναγκαία γεγονότα, να συμβαδίζουν με την αισθητική και τη μακραίωνη ιστορία του.